Museum van de Geest: van prikkelarm naar prikkelvriendelijk

Kijk wat passend is bij jouw organisatie

Bij Museum van de Geest zijn ze ‘gefascineerd door het kunstwerk tussen je oren’. Via kunst en cultuur leer je je eigen geest kennen, is het motto. Kortom, Museum van de Geest is bij uitstek de plek om prikkelarme openstellingen te bieden aan bezoekers van wie de hersenen moeite hebben om prikkels te verwerken. En dat gebeurt dan ook sinds 2022 bij de vestiging in Haarlem, in samenwerking met Stichting Onbeperkt Genieten. Maar dan valt de opkomst tegen, en is de ‘no show’ groot. Na grondig onderzoek en evaluatie blijken de openstellingen niet echt prikkelarm te zijn of te maken. Met weloverwogen aanpassingen stapt het museum vervolgens over van prikkelarm naar prikkelvriendelijk aanbod. Een verstandige beslissing zo blijkt, want de prikkelvriendelijke openstellingen zijn sinds 2023 nagenoeg volgeboekt. Danielle Lakeman, voormalig marketingmedewerker bij Museum van de Geest neemt ons mee in hoe het proces van prikkelarme naar prikkelvriendelijke opstellingen eruitziet.

Prikkelarm genieten van museumbezoek
Danielle: “Ons museum is ‘gespecialiseerd’ in de menselijke geest en wil toegankelijk zijn voor iedereen. We zijn ons er zeer van bewust dat een museumbezoek slopend kan zijn voor mensen die moeite hebben om prikkels te verwerken. Daarom willen wij een museum omgeving creëren waarin zij zich comfortabel voelen. Een omgeving waarin ook deze kwetsbare groep kan genieten van een museumbezoek, zonder overweldigd te worden door onnodige prikkels. Dus voor ons stond vast: wij gaan prikkelarme openstellingen aanbieden. Wij gaan dat verschil maken.”

Tegenvallende bezoekersaantallen
De bezoekersaantallen voor onze prikkelarme openstellingen vallen tegen” meldt Danielle. “Bij de eerste openstelling waren 21 bezoekers aanwezig, maar het aantal ‘no shows’ is hoog. We zijn erop voorbereid dat de bezoekersaantallen bij de start van prikkelarme openstellingen laag kunnen zijn. Maar toch, het is een teleurstelling. We weten natuurlijk dat we in een oud gebouw zitten met grenzen en gebreken en dat het niet altijd lukt om onze vaste tentoonstelling aan te passen. Zit daar de pijn? Deze overwegingen zijn uiteindelijk het startsein voor allerlei onderzoeken naar mogelijkheden en alternatieven om de openstellingen echt prikkelarm te krijgen. Daarvoor schakelen we Onbeperkt Genieten en andere ervaringsdeskundigen en gespecialiseerde organisaties in. We formuleren zelfs twee keer een afstudeerstage-opdracht om te laten onderzoeken hoe het anders kan. De conclusie is uiteindelijk dat we onze openstellingen niet prikkelarm kunnen maken zonder afbreuk te doen aan de museumervaring. Wat nu?”

Van prikkelarm naar prikkelvriendelijk
De onderzoeken brengen ook goed nieuws. Namelijk dat het goed mogelijk is om de openstellingen prikkelvriendelijk in plaats van prikkelarm te maken. Danielle: “Zo kunnen we de museumervaring garanderen en nog steeds tegemoetkomen aan de behoeftes van bezoekers die moeite hebben met het verwerken van prikkels.”

Extra faciliteiten
Danielle: “Om het prikkelvriendelijke niveau te bereiken zetten we onder begeleiding van Onbeperkt Genieten een groot aantal extra faciliteiten in. Om te beginnen maken we de voorbereiding voor een bezoek zo makkelijk mogelijk. Bezoekers reserveren hun ticket nu simpelweg via een speciale ticket straat. Daar kiezen ze het tijdslot dat voor hen het beste uitkomt. Ook bieden we een visuele voorbereiding en prikkelplattegrond van het museum aan. Hierin is alle informatie opgenomen die relevant is voor het museumbezoek. Vanaf de aankomst bij het museum tot en met het vertrek. Met een zogenaamde ‘Sensory Guide’ laten we verder zien welke prikkels er zijn per kunstwerk en per ruimte, en hoe heftig de prikkels zijn. Eenmaal in het museum zijn er bij prikkelvriendelijke openstellingen maar een beperkt aantal bezoekers: zes per half uur. Na een rustige ontvangst kunnen zij op hun gemak starten met het museumbezoek. Maar als bezoekers dat willen of nodig hebben, kunnen ze eerst even tot rust komen in een rustruimte die we speciaal hiervoor hebben gecreëerd. Ook tijdens en na het bezoek kunnen bezoekers zich hier even terugtrekken. Daarnaast kunnen ze er eenvoudig voor kiezen om delen van de vaste tentoonstelling over te slaan. Bovendien staan er medewerkers klaar om bezoekers op een rustige, terughoudende maar gastvrije manier te begeleiden. En ten slotte bieden we ook nog een prikkelvriendelijke audiotour aan.”

Prikkelvriendelijke openstellingen praktisch volgeboekt
Het wachten is vervolgens of onze inspanningen het gewenste resultaat opleveren: meer bezoekers die van een volwaardige prikkelvriendelijke museumervaring genieten. Danielle: “Gelukkig blijkt al snel dat de bezoekers aan het prikkelvriendelijke aanbod ons weten te vinden. Ze maken gretig gebruik van de speciale prikkelvriendelijke voorbereidende informatiepagina op onze website en weten de prikkelvriendelijke faciliteiten in het museum te waarderen. Het had eigenlijk niet beter kunnen uitpakken, want de prikkelvriendelijke openstellingen zijn sinds 2023 praktisch volgeboekt!”

Motivatie medewerkers
Het was een hele klus om in de lastige beginperiode de museummedewerkers gemotiveerd te houden. Danielle: “Dat is heel begrijpelijk. Toch is het gelukt om iedereen ‘aan boord’ te houden. Allereerst door de organisatie van de prikkelvriendelijke openstellingen breder in de organisatie te beleggen. Bij ons ligt de sleutel hiervoor bij de medewerkers ‘diversiteit en inclusie’ die op diverse afdelingen binnen het museum werkzaam zijn. Daarnaast hameren we binnen de organisatie voortdurend op de urgentie van prikkelarme en prikkelvriendelijke openstellingen. Daarvoor is een effectieve structuur in het communicatie- en organisatiebeleid aangebracht en worden er korte lijnen tussen de betrokken medewerkers aangehouden.”

Lessen geleerd
Danielle vat terugkijkend de belangrijkste lessen die zijn geleerd samen: “Misschien wel de belangrijkste les van allemaal: we hebben geluisterd naar de feedback van onze bezoekers en we hebben gekeken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden van het museum en de tentoonstellingen. Deze factoren hebben ons op weg geholpen naar succesvolle prikkelvriendelijke openstellingen met een volwaardige museumervaring. Dus onze tip is: kijk wat passend is bij jouw organisatie! Want prikkelarm of prikkelvriendelijk aanbod is uiteindelijk altijd maatwerk.
Ook een om niet te vergeten: het vergroten van het draagvlak binnen de organisatie en het onderhouden van duidelijke communicatiekanalen was cruciaal voor het succes in de omslag van prikkelarme naar prikkelvriendelijke openstellingen.

En ten slotte: er is altijd ruimte voor verbetering. In ons geval willen we nog graag een prikkelvriendelijke website ontwikkelen in plaats van alleen een pagina met informatie over het prikkelvriendelijke aanbod aan te bieden. Dus die staat op het wensenlijstje voor de toekomst als de middelen hiervoor beschikbaar zijn.”

Meer lezen?

Bezoek de website van het museum voor meer informatie over de prikkelvriendelijke openstellingen en toegankelijkheid bij Museum van de Geest.

Datum: 19 mei 2023

Lees hier de hele ervaring van Willeke en Angelique bij Museum van de Geest op de Instagram van De Prikkelarme Cultuuragenda.